De best presterende landen van Afrika behoren in 2024 tot de snelst groeiende economieën van de wereld, maar voor een startend bedrijf ziet het er heel anders uit dan in de succesvolle hubs van Silicon Valley. Prasenjit Sinha en Gift Lubele zijn bezig enkele van de urgentste problemen van het continent (en wellicht de wereld) op te lossen op een manier die duurzamer is dan wij ons hadden kunnen voorstellen.
Breev, mede opgericht door Prasenjit, begon als idee tijdens een roadtrip. Hun BMW i3 werd het elektrische voertuig met de meeste kilometers op de teller van heel Afrika. Met betaalbare oplaadpunten voor elektrische voertuigen wil Breev Afrika's toegang tot persoonlijke mobiliteit verdubbelen en tegelijk het klimaat verbeteren. Ze hebben nu 15 openbare opladers in Kenia en Zuid-Afrika.
Kudoti, mede opgericht door Gift, heeft meer dan 15 miljoen ton afval gedigitaliseerd en over de wereld gevolgd, van Zuid-Afrika tot Chili. Door met realtime gegevens zichtbaar te maken wat er met afval gebeurt, is dit digitale platform ideaal voor merken die volledig circulair of duurzamer willen zijn. Dat is ook echt wel nodig in een wereld die jaarlijks meer dan 2 miljard ton afval produceert, waarvan het overgrote deel op vuilstortplaatsen belandt.
In openhartige gesprekken met beide oprichters werd duidelijk hoe hun startende bedrijven opkomen voor de ondergerepresenteerde meerderheid en hoe ze met technologie en vernuft tot ver buiten Afrika waarde creëren.
Aansluiting met de netwerkinfrastructuur
Prasenjit Sinha, 42, medeoprichter en Chief Product Officer van Breev
Prasenjit Sinha heeft ambitieuze plannen voor Breev: elke plaats in Afrika moet een oplaadpunt voor elektrische voertuigen hebben. Hij heeft ervaring met tegenslag en het starten van een bedrijf. Eerder heeft hij Be Bold en Kudoti opgericht, en hij is verkozen tot een van de 10 meest toonaangevende Indiase directeuren in Zuid-Afrika.
Meta for Work zoekt het uit: hoe verschilt een startend bedrijf in Afrika? Wat moeten we weten? En welke impact hebben jouw startende bedrijven?
Prasenjit Sinha: Ik ontmoette en maakte zelfs ruzie met Pascal Finette en Peter Diamandis in Silicon Valley. In het kader van nieuwe technologie vond ik het onbegrijpelijk dat mensen de grote achterstand qua economie, connectiviteit en technologie niet zien. We hebben het over VR, AR en AI, maar zeker een miljard mensen op deze wereld hebben daar niks mee te maken.
Er zijn altijd mensen die niet zijn verbonden omdat het te duur is of omdat de infrastructuur ontbreekt. Zelfs auto- en spoorwegen ontbreken, laat staan een goede telecominfrastructuur. Toen ik Singularity University in San Jose bezocht en we praatten over AI, het Internet of Things en verbonden werelden, miste ik aansluiting. Waar hebben jullie het over? Ik ken mensen die 5 kilometer verderop wonen. 100.000 à 200.000 van zulke mensen leven van dag tot dag. Connectiviteit is wel het laatste waar ze aan denken.
De eerste en tevens grootste uitdaging is de digitale kloof. Daar komt Kudoti uit voort. Een methode die zorgt voor meer betrokkenheid bij de rest van de wereld en een grotere productiviteit is recycling. Maar mensen in de townships van Zuid-Afrika hebben geen apparaten of middelen om ergens te melden wat voor goed werk ze verzetten.
Kudoti maakt uitwisseling van informatie en initiatieven mogelijk tussen digitaal achtergestelden en de verantwoordelijke producenten. Aan het eind van 15 miljoen ton aan transacties staat een informele afvalraper die op een dag nog geen dollar verdient. Door het initiatief om 50 dollarcent per kilo afval te betalen, is diens inkomen aanzienlijk toegenomen.
Maar hoe zit het met al die mensen die niet zijn verbonden en niet kunnen delen wat ze op het gebied van recycling doen? Daarom ben ik ook betrokken bij United Wireless, een netwerk voor vaste draadloze toegang dat de kosten van netwerkinfrastructuur in heel Afrika zal drukken.
Voor vaste draadloze toegang hoef je geen glasvezelkabels te trekken. Tot een afstand van 10 à 15 kilometer biedt de luchtinterface snelheden die vergelijkbaar zijn met glasvezel. Dit jaar hebben we een ongekend bereik van 5 miljoen woningen. Onze hoofdinvesteerder is MTN South Africa. Het volgende netwerk, waarvoor $ 18 miljoen aan ons beschikbaar wordt gesteld, is in Oeganda, waar de internetpenetratie slechts 30% is. We leggen dit jaar een netwerk aan met capaciteit voor 300.000 breedbandabonnementen. En dan gaan we door naar Nigeria.
Welk probleem wil Breev oplossen dat uniek is voor Afrika of Zuid-Afrika?
PS: Breev bestaat omdat 70% van de Afrikanen geen toegang tot persoonlijke mobiliteit heeft. Dit is niet het Westen. Miljoenen mensen kunnen niet eens met de bus van A naar B reizen, laat staan met de motor. Ik kom uit India, dus ik weet waar ik het over heb. Als je de melkboer een motor geeft in plaats van een fiets, zal zijn bedrijf enorm groeien. Maar de benzineprijzen zijn een probleem.
Nu er in Afrika prijsgelijkheid is gekomen voor fotovoltaïsche cellen en elektrische voertuigen, zijn elektrische tweewielers even duur als modellen die op benzine rijden. De missie wordt om Afrikanen persoonlijke mobiliteit te bieden. Dat betekent: oplaadbare twee- en driewielers en aandacht voor mkb-bedrijven. Daarom richten we ons op openbare locaties. We focussen niet op [rijke gebieden als] Melrose Arch en Sandton City. Gridcars en Jaguar doen dat al, omdat ze daar auto's willen verkopen. Wij ontwikkelen dit voor de 20 tot 30 miljoen volwassenen in Zuid-Afrika die geen persoonlijke mobiliteit hebben. Je kunt je voorstellen wat het voor de economie doet als ze die wel hebben. En iedereen weet dat de economie er slecht voorstaat.
MFWE: Welke grote uitdagingen op het gebied van verkeer kent Zuid-Afrika nog meer?
PS: Openbaar vervoer in Zuid-Afrika ligt nog 20 jaar achter. Mensen die voor ons en mijn familie werken, wonen in townships en moeten elke dag 2 of 3 keer overstappen op taxibusjes om naar ons kantoor te komen. En dat terwijl ze nog geen 10 kilometer verderop wonen. Het ov is gefragmenteerd en niet zo makkelijk beschikbaar als in mijn jeugd in Mumbai.
Kenia is verder. Daar hebben ze 1,2 miljoen bodaboda's (motortaxi's). Dat vind ik echt openbaar vervoer, omdat een bodaboda toegankelijk is, overal naartoe kan en goedkoop in onderhoud is. Dat zijn een miljoen bedrijven die van helemaal onderaan hun weg naar boven werken. In Zuid-Afrika vind je maar 50.000 van zulke motorfietsen. Kenia is beter voorbereid op e-commerce dan Zuid-Afrika. We moeten een inhaalslag maken, zelfs binnen het zuiden van Afrika. Het is een paradoxale situatie.
Gift Lubele, 26, medeoprichter en COO van Kudoti
TEDx-spreker, World Economic Forum Global Shaper en door Fast Company uitgeroepen tot een van de 20 succesvolste ondernemers onder de 30. Gift Lubele staat bekend als de ondernemer die in de circulaire economie 'afval verandert in geld'.
Kudoti is in 2020 uitgeroepen tot het innovatiefste bedrijf van Zuid-Afrika, won in 2021 de CSV-prijs (Creating Shared Value) van Nestlé. Het werd door Google gesteund in het kader van het Black Founders Fund voor startende bedrijven in Afrika en ontving pre-seed financiering van Techstars.
MFWE: Hoe helpt Kudoti afvalbedrijven met het coördineren van hun afvalverwerking en welke voordelen heeft dit voor de diverse belanghebbenden in de waardeketen?
Gift Lubele: Een afvalbedrijf heeft 3 of 4 stadia waar aan het eind een vorm van rapportage aan klanten, partners of financiers plaatsvindt.
We zien dat afvalbedrijven geen goede gegevens kunnen verzamelen in deze verschillende stadia. De gegevens worden handmatig verzameld in Excel-sheets en op papier. Op zich werkt dat, maar van een stuk papier kun je weinig analytische gegevens halen.
We bieden deze bedrijven een digitaal platform waarmee ze makkelijker kunnen groeien. Deze digitalisering resulteert in bruikbare gegevens. Je kunt meer financiering en ondersteuning van potentiële partners krijgen, omdat je kunt laten zien hoe het met je bedrijf gaat. Als bedrijfseigenaar beschik je nu over een interactief, intelligent dashboard met statistische gegevens over je bedrijf.
Plastic of PET is bijvoorbeeld afhankelijk van oliefluctuaties. Veel mkb-bedrijven in die branche weten niet hoe ze daarop moeten reageren. Ze wachten af en zien wel wat er gebeurt. Als je nauwkeurige historische gegevens hebt die duidelijk worden weergegeven, kun je naar je prestaties kijken en je prijzen aanpassen, zodat je bedrijf soepel blijft lopen.
Recyclingbedrijven zitten volgens ons in een goede positie om merken te helpen. Veel merken willen circulair zijn maar weten niet goed hoe ze dat moeten aanpakken. Er zijn geen praktijkvoorbeelden die laten zien dat het merk daadwerkelijk circulair is. We creëren een netwerk van kleine en middelgrote recyclingbedrijven die bepaalde materialen afnemen. Zowel zij als de merken worden onderdeel van onze initiatieven.
We werken al een tijd met Heineken. Ze brengen veel flessen op de Zuid-Afrikaanse markt: 800 miljoen. Eerst wisten ze niet goed waar die flessen bleven; wie verwerkt ze? En belangrijker nog: hoe kunnen die worden teruggebracht in hun dagelijkse keten?
Er zijn veel mkb-bedrijven die deze flessen verwerken, maar die werken afzonderlijk van het merk. Wij werken met mkb-bedrijven binnen townships, logistieke bedrijven en zelfs onofficiële afvalinzamelaars. We hebben ze toegevoegd aan het platform en voor elk stadium de benodigde gegevenspunten ingericht. Zo kunnen we van elke Heineken-fles volgen waar en door wie deze wordt verzameld en waar die nu is.
En belangrijker nog: we kunnen de bestemming van de fles aanpassen. Die fles, die anders op de stort zou belanden, brengen we terug naar de waardeketen van Heineken. Nu hebben we niet alleen gegevens waarmee Heineken kan zeggen hoeveel flessen ze hebben gerecycled, maar ook hoeveel flessen ze hebben teruggebracht naar de waardeketen.
Voor de productie zijn minder grondstoffen nodig, omdat meer gerecyclede materialen kunnen worden gebruikt. In deze hele waardeketen staan mkb-bedrijven centraal die deze flessen nu ook al verwerken. Door met elkaar samen te werken en digitalisatie te introduceren, worden ze efficiënter en hebben wij een goed verhaal om nieuwe projecten te starten met andere merken.
MFWE: Wat is de impact op de verborgen economie?
GL: Informele afvalrapers werden eerder niet erkend. Ze werden beschouwd als wilden. Zelfs de overheid erkende ze niet, totdat recentelijk bekend werd dat informele afvalrapers 80-90% van alle verpakkingen in huishoudens afvoeren en dat ze de overheid daardoor jaarlijks 850 miljoen rand besparen aan kosten voor vuilnisbelten.
De grootste organisatie die onofficiële afvalrapers vertegenwoordigt in Zuid-Afrika heeft 3 of 4 duizend mensen in een database. We maken zichtbaar wie goed afval verzamelt in 4 provincies van Zuid-Afrika. Door te laten zien hoe belangrijk deze mensen zijn, hebben we de gemeente Kaapstad gestimuleerd grote investeringen te doen in deze mkb-bedrijven.
MFWE: Je bent zelf opgegroeid in een township. Voor welke andere uitdagingen staan deze community's en wat heb je teruggegeven?
GL: In Zuid-Afrika komen mensen uit landelijk gebied naar townships en later naar kleine plaatsen. Als het goed met je gaat, kun je naar de grote stad verhuizen. Kleine plaatsen zijn voor veel mensen al onhaalbaar. Ze blijven in townships steken. Daar vind je de meeste Zuid-Afrikanen die van het platteland komen om werk te vinden. Maar er is geen werk. Slechts weinigen kunnen daarvan losbreken.
Hoe is het om in een township te leven?
GL: Tembisa is een van de grootste townships van Zuid-Afrika. Het is niet de beste omgeving, in elk geval niet waar ik was. Ik woonde het grootste deel van de tijd met mijn moeder in een piepkleine kamer. Het was één ruimte die we hadden verdeeld met een gordijn. En daar zat alles in. Wc. Bed. Keuken. Het is heel compact.
Wat ik beschrijf is vrij normaal voor townships. Het is één huurkamer in iemands achtertuin en je doet daar alles. Zo was dat voor mij. Het is geen makkelijke omgeving. Tembisa heeft maatschappelijk problemen, zoals criminaliteit, die steeds gewelddadiger wordt doordat Zuid-Afrika een van de hoogste werkloosheidscijfers ter wereld heeft.
Veel mensen waren er vroeg bij met zonnepanelen, maar die werden vaak gestolen. Soms tappen mensen elektriciteit af en dat is levensgevaarlijk. Er lopen draden over de grond waar je werkt en waar kinderen spelen. En er wordt veel gekookt op gas. Als je dat niet goed in de gaten houdt, kunnen meerdere hutten afbranden.
We zijn met de gemeente Kaapstad een project gestart om in 7 townships aanwezig te zijn. Je ziet er hetzelfde patroon: criminaliteit, werkloosheid en problemen met elektriciteit, water en infrastructuur. Als ik iemand van het township spreek, heb ik veel begrip voor hun situatie, omdat ik weet hoe moeilijk is om daarvan los te breken. Als dat eenmaal lukt, heb je haast een soort verplichting om te helpen waar je kunt.
Deel je werkwijze. Deel je uitdagingen. Deel hoe je die hebt overwonnen.
Een uitdaging bij het wegkomen uit een township is dat er weinig goede mentoren of rolmodellen zijn. Je moet die mensen buiten het township zoeken. En zelfs dat is geen garantie. Het zou goed zijn als meer mensen zien dat ze uit de armoede kunnen komen en iets zinvols met hun leven kunnen doen.
Aan de andere kant van de wereld ongelijkheid bestrijden kan de wereldwijde voetafdruk doen afnemen
Door Afrikaanse community's te voorzien van goedkopere en schonere brandstof, biedt Breev mogelijkheden voor miljoenen mensen die in armoede leven. "Betaalbare persoonlijke mobiliteit betekent dat mensen veilig en 2 keer zo snel tussen huis en werk kunnen reizen", zegt Prasenjit. "Zo houden ze meer tijd over om te studeren en kunnen ze hun hypotheek sneller aflossen." Breev versnelt dit proces door principes, blauwdrukken en strategieën te delen met startende bedrijven in ontwikkelingslanden die zich richten op het opladen van elektrische voertuigen.
Kudoti heeft mkb-bedrijven in de afvalverwerking efficiënter gemaakt. Belangrijker nog is dat fabrikanten het platform kunnen gebruiken om hun interne en externe waardeketen te volgen en zo hun toeleveringsketen kunnen omdraaien. Merken kunnen geverifieerde duurzaamheidsgegevens rapporteren aan investeerders, partners en klanten.
Gift gelooft dat er nog veel meer kan worden gedaan. "We spreken veel grote merken die targets hebben voor duurzaamheid en circulariteit, maar die doelen worden maar langzaam omgezet in actie. Merken moeten meer nadenken over de praktische uitwerking van hun doelen", zegt hij.
Breev en Kudoti zijn ambitieuze uitschieters die met de lessen van vandaag het werk van morgen vormgeven. Een ander voorbeeld lees je in ons gesprek met dr. Wong Man Ho. Ontdek hoe zij met haar collega's taalbarrières slecht met AI.
